Aron Alexander van Gelder * Winterswijk, 10 juni 1899 - Sterfplaats Mauthausen, 2 december 1941

Zoon van Aaltje Gans en Herman Aron van Gelder
Gehuwd met Helene Stern, dochter van Samuel Stern en Hermine Morgenthau, op 15 november 1926 in de synagoge van Schmallenberg
Vleeswarenfabrikant

 

Aron Alexander van Gelder in 1939

Helene Stern en Aron Alexander van Gelder
 

Huwelijksfoto Helene Stern en Aron Alexander van Gelder

Groepsfoto op de trouwdag. V.l.n.r. Hilde en Harri Menco, Paula en Otto Herz, Hermine en Samuel Stern, het bruidspaar met voor hen Jenny Stern-Cohn, Johanna en Karel Nihom

Echtgenote Helene heeft met drie kinderen die nog thuis woonden de oorlog overleefd

Aron had in Winterswijk een slagerij en een vleeswarenfabriek. In 1926 trouwde hij in Schmallenberg. Het echtpaar kreeg drie kinderen. Voor de oorlog is Aron Alexander van Gelder in Winterswijk voorzitter geweest van het Comité voor Joodsche Vluchtelingen. In die functie vroeg hij na de 'Kristallnacht' (8 op 9 november 1938) toelating in Nederland voor een aantal Duits-Joodse vluchtelingen. Zijn verzoek werd o.a. ondersteund door de predikanten ds. J.W. Roobol uit Winterswijk en ds. E. Jansen Schoonhoven uit Lichtenvoorde die namens de kerkenraden van elf dorpen in de Achterhoek een open brief aan 'den Raad van Ministers te Den Haag' publiceerden met daarin het dringende verzoek tot 'tijdelijke verleening van asylrecht aan Joodsche vluchtelingen'.
Aron Alexander van Gelder had samen met Siegfried Hamburger (reiziger in slachtproducten) en de Duits-Joodse vluchteling Willi Leo Bähr (Spoorstraat 55) de ‘Eerste Geldersche Vleeschwarenfabriek’ onder rabbinaal toezicht.
Het bedrijf was gevestigd op Meddosestraat 3.

Ook een andere Duits-Joodse vluchteling, Julius Schafheimer, woonde bij Aron van Gelder in.
Op 8 oktober 1941 is Aron Alexander van Gelder tijdens een razzia uit zijn huis weggevoerd en is hij naar concentratiekamp Mauthausen gedeporteerd. De gegevens van Mauthausen geven aan dat hij ‘Auf der Flucht’ werd doodgeschoten. Zijn vrouw bleef achter met de kinderen Ali Jenny(13 jaar), Hermina (Hermientje) (3 jaar) en Herman (9 maanden)

Briefje van 9 november 1941: ‘Meine liebe Helene, Alijenny, Hermientje, Herman en alle familie en bekenden. Da es heute Schreibtag ist, so will ich erst mal von mir selbst berichten das ich g.s.d. (Gott sei Dank) gesund bin. Von euch hoffe ich dasselbe, obschon ich auf meine Karte noch kein Antwort bekommen habe. Was machts Geschäft.’
De voorkant van de kaart vermeldt: ‘Befinde mich ab 10 oktober im Konzentrationslager Mauthausen (Oberdonau) Meine Adresse: Aron Alexander van Gelder no. 5691 Geboren 10-6-’99. Bloch 15 Stube B.’
De kaart is gericht aan: ‘Familie Helene van Gelder, Meddoschestraat 3, Winterswijk. Holland’.

De gevangenenadministratie geeft een beeld van het aantal gevangenen dat ‘op de vlucht’ doodgeschoten werd. Zelfs het tijdstip wordt er bij vermeld.

Aron Alexander van Gelder werd om ‘8.50 Uhr auf der Flucht erschossen’, terwijl er via de Joodsche Raad in Amsterdam, via vrienden van de familie in New York, pogingen werden ondernomen om voor Aron een uitreisvisum naar Cuba te verkrijgen.

Pagina uit de gevangenenadministratie van concentratiekamp Mauthausen

  

Bericht van een 'sterfgeval' uit concentratiekamp Mauthausen

Ali Jenny (18), Hermientje (7) en Herman (5) op een foto uit 1946

V.l.n.r. Hermien van Gelder, Martha van Bruggen, Herman van Gelder, Mien van Bruggen en Hannie Kappers op een foto van na de oorlog

Het gezin Aron Alexander van Gelder woonde op Meddosestraat 3 in Winterswijk.

Aron Alexander van Gelder en zijn vrouw Helene van Gelder-Stern

Meddosestraat 3
 

 Helene van Gelder-Stern besloot in oktober 1942, na de oproep zich met haar kinderen te melden voor kamp Westerbork, onder te duiken. Het gezin kon niet bij elkaar blijven en verbleef gedurende de oorlogsjaren op verschillende adressen, in verschillende omstandigheden van goede tot slechte opvang. Herman (*Winterswijk, 3 januari 1941) werd uiteindelijk van januari 1943 tot juni 1945 opgevangen bij de familie Spies in Groenekan, die ook al twee jonge Joodse mannen opving: Max Crefeld en Nico Wolff. Herman is na de oorlog vaak op vakantie geweest bij zijn 'onderduikouders' Matthijs en Wijntje Spies in Groenekan.

De ouders van Aron Alexander van Gelder waren Aaltje van Gelder-Gans, *Groenlo, 15 januari 1867 - Winterswijk, 25 mei 1935 en Herman Aron van Gelder, *Aalten, 11 maart 1867 - Winterswijk, 24 mei 1930. Beiden liggen begraven op de Joodse Begraafplaats aan de Mistwerweg in Winterswijk.

---